Η Έρρικα (όνομα υποθετικό) είχε κουραστεί να νιώθει διαρκώς ένοχη και υπόλογη σε κάποιον για κάτι που έκανε ή για κάτι που αμέλησε να κάνει. Ενοχές γιατί δουλεύει πολλές ώρες με αποτέλεσμα να μην είναι “εντάξει” με την οικογένειά της. Γιατί δεν έχει προλάβει να επικοινωνήσει με όσους έχει στο μυαλό της. Γιατί είναι κουρασμένη και τον ελεύθερο χρόνο της θέλει να απομονωθεί κι έτσι απομακρύνεται από τους φίλους της. Γιατί δεν συντρέχει αρκετά τους συγγενείς της, γιατί δεν προλαβαίνει να πάει στο γυμναστήριο, γιατί έχει πάρει μερικά κιλά, γιατί τελικά δεν έχει κάνει για τον εαυτό της όλα όσα κάποτε του είχε υποσχεθεί.
Οι ενοχές για πολλούς από εμάς, είναι τόσο συνηθισμένες που πολλές φορές στο παρελθόν αναρωτήθηκα για τη χρησιμότητά τους αλλά και πως θα απαλλαγώ από αυτό το βραχνά. Οι ενοχές φυτρώνουν παντού και ανεξέλεγκτα. Γιατί δεν βρίσκουμε χρόνο να επικοινωνήσουμε πιο συχνά με τους αγαπημένους μας, για τις δουλειές που δεν προλάβαμε να κάνουμε, γιατί βαριόμαστε να πάμε σε μια εκδήλωση ενός σημαντικού για εμάς ανθρώπου, γιατί αφήσαμε το σπίτι ακατάστατο, γιατί μιλήσαμε απότομα, γιατί δεν μας φροντίζουμε, γιατί…, γιατί …, και η λίστα όλο και μεγαλώνει.
Νιώθουμε ένοχοι για τις μικρές ή τις μεγαλύτερες προδοσίες που έχουμε κάνει, για κάτι που ήταν αρκετά ανήθικο ή λάθος, για όσους πληγώσαμε. Αυτή δε η κατηγορία ενοχών, είναι που μας βασανίζει περισσότερο. Αν αναρωτιέστε γιατί συμβαίνει αυτό, η απάντηση είναι αρκετά απλή. Οι ενοχές ξεπεταγονται σαν τα μανιτάρια όταν νιώθουμε ότι έχουμε καταπατήσει τον δικό μας ηθικό κανόνα, έτσι λοιπόν τιμωρούμε τον εαυτό μας γι’ αυτό. Είναι ένας τρόπος για να μας επαναφέρουμε στην “τάξη”, να μας υπενθυμίσουμε ότι μπορούμε να συμπεριφερόμαστε καλύτερα, να μας βελτιώσουμε και να διορθώσουμε τα λάθη μας. Σας κάνει εντύπωση;
Τι συμβαίνει όμως με όσους δεν νιώθουν ποτέ ενοχές; Δεν έχουν κάνει ποτέ τους λανθασμένες επιλογές και δεν έχουν πληγώσει κανέναν;
Συνήθως τα άτομα που δεν αισθάνονται ποτέ ένοχοι και δηλώνουν ότι είναι ΟΚ με τον εαυτό τους, κατηγορούν τις περισσότερες φορές τους άλλους για τη δική τους άσχημη συμπεριφορά και οπωσδήποτε, δεν έχουν μάθει και δεν επιθυμούν να αναλάβουν την ευθύνη των πράξεών τους.
Το ερώτημα λοιπόν που συνήθως ταλανίζει όσους από εμάς νιώθουμε ένοχοι συχνά, είναι με ποιο τρόπο θα πάψουμε να αυτοτιμωρούμαστε. Πως θα απαλλαγούμε από αυτό το βραχνά ώστε να βρούμε την ηρεμία, τη γαλήνη και με ποιό τρόπο θα είμαστε ψυχικά πιο ανάλαφροι.
Όταν η Έρρικα λέει ότι δεν είναι “εντάξει” με την οικογένειά της, τους συγγενείς και τους φίλους της, τι προσπαθεί να μας πει; Ότι στην πραγματικότητα έχει αποτύχει να φέρει εις πέρας αυτά που θεωρεί καθήκον της απέναντι στους δικούς της ανθρώπους.
Όσοι από εμάς έχουμε βρεθεί στην θέση της Έρρικας, έχουμε αναρωτηθεί αρκετές φορές πως μπορούμε να τακτοποιήσουμε την εσωτερική μας αναμπουμπούλα. Κι ενώ κατά βάθος αντιλαμβανόμαστε ότι δεν μπορεί για όλα να φταίμε εμείς, μην γνωρίζοντας άλλη διαδρομή, συνεχίζουμε το αυτομαστίγωμα. Καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας και σκύβουμε το κεφάλι χωρίς να μιλήσουμε. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν φταίμε για όλα εμείς, μη γνωρίζοντας όμως άλλη διαδρομή, συνεχίζουμε να κάνουμε τη ζωή μας λάστιχο.
Τι θα μπορούσατε να κάνετε; Αναλογιστείτε τα εξής:
- Η ενοχή είναι η εσωτερική μας επικοινωνία. Το “καμπανάκι” το οποίο ακούμε και μας υπενθυμίζει ότι έχουμε ξεφύγει από τον κανόνα των δικών μας αξιών και προτύπων. Η ευκαιρία να αναγνωρίσουμε και να διορθώσουμε λάθη μας.
- Το μόνο σίγουρο είναι ότι προσπαθούμε να αποφύγουμε την ενοχή και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ξεφύγουμε από αυτήν, να την ξεφορτωθούμε, να τη “φορτώσουμε” σε κάποιον άλλον. Θα ψάξουμε να βρούμε συνένοχο, θα ζητήσουμε άφεση αμαρτιών, συγχώρεση. Χρειαζόμαστε επιβεβαίωση ότι δεν είμαστε οι κακοί της ιστορίας ή τουλάχιστον ότι αυτός ο ρόλος δεν ανήκει μόνο σε εμάς.
- Η ενοχή, όσο κι αν δυσκολευόμαστε να το δεχτούμε, είναι σημαντική. Μας κάνει να ερχόμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας και ο μόνος τρόπος που υπάρχει για να γλυτώσουμε από το δυσάρεστο αυτό συναίσθημα, είναι να αναλάβουμε την ευθύνη των πράξεών μας και να διορθώσουμε ό,τι πιστεύουμε ότι κάναμε λάθος.
- Η ενοχή έχει τη δύναμη και μπορεί να μας βοηθήσει να διορθώσουμε τις σχέσεις μας. Μας αναγκάζει να σκεφτούμε, να αποφασίσουμε, να πάρουμε θέση, να κουβεντιάσουμε με τον εαυτό μας για το τι είναι σημαντικό και τι όχι και να το επικοινωνήσουμε με τους σημαντικούς για εμάς ανθρώπους. Μας δίνει την αίσθηση και μας επιτρέπει να επέμβουμε και να αλλάξουμε κάθε τι που μας κάνει να νιώθουμε δυσάρεστα.
Το να σταματήσετε να παίζετε κρυφτό με τις ενοχές σας, σημαίνει ότι αποδέχεστε την ευθύνη του εαυτού και των πράξεών σας. Επίσης, ότι κατανοείτε τις ατέλειές σας και την ανθρώπινη φύση σας.
Αν κοιτάξουμε την ιστορία της Έρρικας από την αρχή, θα αντιληφθούμε ότι οι ενοχές την οδήγησαν να παραδεχτεί ότι δεν είχε ανταποκριθεί στις δικές της προσδοκίες. Ότι τώρα είχε έρθει η στιγμή να αποφασίσει τι θέλει να αλλάξει στη ζωή και την καθημερινότητά της και να θέσει ρεαλιστικούς στόχους για τον εαυτό της.
Η Έρρικα επέλεξε να κουβεντιάσει με την οικογένειά της, τους φίλους της και κάθε πρόσωπο που ήταν σημαντικό για τη ζωή της. Έθεσε τα όριά της και άκουσε ό,τι είχαν να της πουν. Αυτά που της άρεσαν αλλά και τα άλλα που την έβαλαν σε σκέψεις. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ένιωσε καλύτερα και σήμερα βαδίζει με πιο προσεκτικά βήματα, εξετάζοντας τα συναισθήματά της και θέτοντας προτεραιότητες. Στην πιο πρόσφατη συνάντησή μας είπε, ότι τελικά οι ενοχές, εκτός από εσωτερικό καμπανάκι, είναι άλλη μια πυξίδα που της δείχνει τις αλλαγές που αξίζει τον κόπο να κάνει στη ζωή της.
Εσείς με ποιο τρόπο αντιμετωπίζετε τις ενοχές;
“Μην αφήνετε την ενοχή να σας ελέγχει. Μάθετε από τα λάθη σας και προχωρήστε”
Mark Twain
* * *
Ας μην ξεχνάμε ότι κάθε σχέση είναι διαφορετική, ειδικά αυτή με τον εαυτό μας. Καλό είναι να μην υποτιμάται η συνεργασία με έναν εξειδικευμένο σύμβουλο που με τις γνώσεις του και την εμπειρία του θα μπορέσει να προσφέρει βοήθεια και μια πιο ξεκάθαρη ματιά. Σε περίπτωση που θέλετε να μιλήσετε για τους δικούς σας προβληματισμούς, κλείστε τη συνεδρία σας εδώ για να συζητήσουμε ό,τι σας απασχολεί.
Γαβριέλλα Καραπατή